Job crafting – weź pracę w swoje ręce. Case study Codete

Wypalenie zawodowe i quiet quitting – sygnały alarmowe w organizacjach

Zestawienie STADA Health Report 2022 pokazuje, że aż 26% dorosłych Polaków odczuwa wypalenie zawodowe, co plasuje nasz kraj na 1. miejscu wśród 15 europejskich państw objętych badaniem. Negatywne rezultaty widać gołym okiem; zjawisko znane jako quiet quitting, czyli porzucenie przez pracowników ambicji wykraczających poza wykonywanie ich podstawowych obowiązków, brak chęci budowania więzi z firmą, a także coraz częstsze problemy o podłożu emocjonalnym, to tylko niektóre z nich.

Małe kroki do wielkich zmian

Wiele firm zadaje sobie pytanie, jak zaradzić tej trudnej sytuacji i obniżyć poziom stresu, zarówno wśród liderów firmowych działów, jak i zatrudnionych w nich pracowników. Jednym ze sposobów na zmniejszenie poczucia niepewności jest zastosowanie metody zwiększania poczucia szczęścia i efektywności w pracy: Job Crafting Base®. W planowaniu nowej strategii działania, opartej na job craftingu, pomocne może okazać się myślenie o budowaniu wieloletnich relacji z pracownikami od pierwszych dni współpracy. W tym celu warto już dziś zadbać o ich dobre samopoczucie i dostosować formułę wykonywanej pracy do ich potrzeb.

Rzecz o modelowaniu

Zanim zajmiemy się analizą zjawiska job craftingu w funkcjonowaniu firmy, zacznijmy od tego, na czym dokładnie ono polega. Job crafting, w języku polskim znany jako modelowanie pracy, to samodzielnie podejmowane przez pracowników działania nakierowane na dopasowanie pracy do ich własnych potrzeb i preferencji. Wymiarami job craftingu w ujęciu amerykańskich badaczek, Amy Wrzesniewski i Jane E. Dutton, są:

• przekształcanie zadań (ang. task crafting),
• przekształcanie relacji (ang. relation crafting),
• przekształcanie poznawcze (ang. cognitive crafting).
   

Holokratyczna kultura Codete, oparta na społecznościach (ang. communities) tworzonych przez pracowników, nawiązuje do idei job craftingu. Niektóre z communities koncentrują się wokół technologii, z którymi pracujemy, inne powstały jako inspiracja zainteresowaniami naszych pracowników. Łączy je jedno – społeczności są tworzone przez i dla Codetersów, którzy w ten sposób decydują o tym, w jakim kierunku rozwija się firma.

Ponadto, nasze wartości: zwinność (ang. agility), poczucie własności – odpowiedzialności za pracę (ang. ownership), otwartość i zaufanie (ang. openness and trust), oraz odpowiedzialność (ang. responsibility), to idea job craftingu „w pigułce”. Właśnie dzięki poczuciu odpowiedzialności za wykonywane projekty w naszej firmie każdy może wziąć sprawy w swoje ręce i pokierować swoim rozwojem w interesującym nas kierunku. „W zasadzie na początku sami nie wiedzieliśmy, że craftujemy” – wspomina Marlena Gorczyca-Wojciechowska, HR Business Partner i inicjatorka wprowadzenia job craftingu w Codete.

Popracujmy nad rzeźbą 

„Zrównoważony rozwój jest w stanie zapewnić stabilność firmy. To spostrzeżenie doskonale nawiązuje do idei job craftingu, która często porównuje prowadzenie przedsiębiorstwa do hodowania ogrodu lub tworzenia rzeźby. Liczą się małe kroki, pojedyncze sznyty, regularne podlewanie – bo to one wspólnie pozwalają zauważyć długofalowy efekt” – tłumaczy Marlena Gorczyca-Wojciechowska.

Rzeczywiście, pomysł na job crafting w Codete to rezultat obszernego feedbacku i spostrzeżeń płynących ze strony pracowników. Inspiracją była też książka Job Crafting. Nowa metoda budowania zaangażowania i poczucia sensu pracy autorstwa Malwiny Puchalskiej-Kamińskiej i Agnieszki Łądki-Barańskiej.

Opowieść o wzajemności

Kolejnym bodźcem do rozwoju job craftingu w Codete była analiza badań przeprowadzonych przez B. Lakera, C. Patela, P. Budhwara i A. Malika w czasach pandemicznych (2020 r.). Potwierdziły one, że job crafting:

• zwiększa poczucie dobrostanu w pracy o 92%,
• poprawia współpracę w zespołach o 67%,
• wpływa na efektywność pracowników, która rośnie dzięki niemu aż o 77% w stosunku do wartości wyjściowych.
   

Moc własnego doświadczenia

Ostatnim krokiem przed podjęciem decyzji o organizacji pierwszej, pilotażowej grupy warsztatu job crafting w Codete był udział Marleny Gorczycy-Wojciechowskiej w szkoleniu organizowanym przez Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy. Spotkanie pod hasłem „Job crafting – sposób na lepszą pracę!” prowadziły Agnieszka Łądka-Barańska i Malwina Puchalska-Kamińska, twórczynie Job Crafting Polska. „Dzięki tej inicjatywie na nowo odkryłam to, co cieszy mnie w pracy, jej sens, a także dokonałam kilku modyfikacji w swoich zadaniach” – wspomina Gorczyca-Wojciechowska. „Doświadczając na samej sobie, czym w praktyce są warsztaty job craftingu, natychmiast chciałam podzielić się tym z innymi” – dodaje.

(Nie)idealny job crafting – jak to się zaczęło?

Nie od razu wszystko było idealne. Na początku odbyły się spotkania rozwojowe z elementami job craftingu, które przyniosły wyjątkowo pozytywny feedback.

„Moim marzeniem była organizacja pierwszych warsztatów job craftingu dla menedżerów, ale potrzebowałam wsparcia osoby, która ma doświadczenie w prowadzeniu podobnych inicjatyw oraz dobrze zna kulturę organizacyjną Codete” – wspomina Gorczyca-Wojciechowska.

Taką osobą była Monika Chochla – psycholożka, trenerka, terapeutka, facylitatorka job craftingu, która wcześniej zrealizowała w Codete warsztaty, m.in. z podstaw interwencji kryzysowej czy komunikacji NVC (komunikacja bez przemocy). Dla zapewnienia efektywności procesu zdecydowaliśmy się na współpracę przypominającą sesje superwizyjne lub mentorskie. Ta współpraca zapewniła wysoką jakość warsztatu pod względem, zarówno procesu grupowego, jak i metodyki Job Crafting Base®.

„Metodyka Job Crafting Base® powstała na bazie naszych doświadczeń naukowych oraz trenerskich” – mówi Malwina Puchalska-Kamińska z Job Crafting Polska. „To proces, który pozwala pracownikom zobaczyć swoją pracę «z lotu ptaka», by następnie mogli oni samodzielnie i z przekonaniem wypracować pomysły na drobne, służące im, craftingowe modyfikacje. Osoby przechodzące przez ten proces często zmieniają swoje postrzeganie pracy i zaczynają widzieć, że składa się ona z różnorodnych elementów (np. zadań, relacji, przestrzeni), na które mogą mieć realny wpływ”.

„Wsparcie konsultanta zewnętrznego pozwala spojrzeć na proces facylitacji z dystansu. Wszystko w celu pełniejszego zrozumienia barier, a to z kolei prowadzi do jeszcze lepszego wykorzystania zasobów pracowników i firmy” – dodaje Marlena Gorczyca-Wojciechowska.

Podczas pilotażu uczestnicy dzielą się doświadczeniami, a w rezultacie zespół ten zdecydował się na dalszą pracę craftingową w tym samym składzie. „Śnieżnej kuli job craftingu nie mogliśmy i nie chcieliśmy zatrzymać” – śmieje się Marlena.

Warsztaty job craftingu w Codete są podzielone na dwie części: workshop i follow up, pomiędzy którymi uczestnicy mają możliwość przetestowania poznanych rozwiązań opartych na metodzie Job Crafting Base® „na żywym organizmie”, a także szansę na refleksję i pytania.

No blaiming culture i Retro

Od pierwszych chwil pracujemy zgodnie z dewizą no blaiming culture, czyli popełniamy błędy i uczymy się na nich. Na wszystkich szczeblach wierzymy, że wyciąganie wniosków jest bardziej wartościowe niż krytyka ewentualnych uchybień, a jednocześnie nie ma nic ważniejszego, niż możliwość czerpania z doświadczenia innych. Właśnie dlatego nasze zespoły są różnorodne, a idea knowledge sharingu, czyli dzielenia się wiedzą i umiejętnościami, jest promowana nie tylko w konkretnych projektach zawodowych, ale również w ramach społeczności Techie’s Space.

„Job crafting jest według mnie nauką na żywym organizmie” – tłumaczy Marlena Gorczyca-Wojciechowska i zaraz dodaje: „Proces craftowania trwa u nas od dłuższego czasu, a najlepszym tego przykładem są coraz liczniej pojawiające się oddolne inicjatywy pracowników. Jedną z nich jest Retro, czyli cykliczne spotkania poświęcone omawianiu określonych przedziałów czasowych i planowaniu kolejnych działań”.

Alternatywą dla Retro są też regularne, zazwyczaj cotygodniowe, spotkania statusowe poszczególnych działów. To wtedy omawiane są bieżące wyzwania i ustalane priorytety na nadchodzące dni, co widocznie przyspiesza pracę nad projektami i usprawnia komunikację.

Każdy dział może opracować i wdrożyć Retro według własnych zasad, ale cel jest jeden: wybór najlepszych dla danej grupy osób narzędzi pozwalających na podsumowanie wspólnej pracy. Takie możliwości daje np. ćwiczenie pod nazwą First Aid (pierwsza pomoc), podczas którego można anonimowo podzielić się opiniami dotyczącymi współpracy, relacji i nastrojów panujących w grupie. Następnie cały zespół głosuje na tematy dla nich najważniejsze i w ten sposób ustala kolejność „gaszenia” ewentualnych punktów zapalnych.

1:1 i działanie przez docenianie

Tak samo, jak tworzenie nawet największej rzeźby rozpoczyna się od pojedynczych sznytów, tak budowanie zgranego zespołu warto rozpocząć od lepszego poznania każdego z jego członków. Pomagają w tym spotkania o charakterze one to one (jeden na jeden), podczas których zarówno pracownik, jak i szef teamu może omówić postępy w bieżących pracach, dowiedzieć się o istnieniu ewentualnych blokerów, a także reagować na prośby lub wątpliwości członka zespołu. Tematem rozmów są propozycje usprawnień pracy, tak by stała się ona bardziej satysfakcjonująca dla pracownika, ale nadal realizowała cele zarówno konkretnego działu, jak i całej firmy.

Jeśli pracownicy poczują, że chcieliby się rozwijać w nowych dla nich kierunkach albo wykorzystywać hobby do rozwoju kariery, można np. zadbać o to, aby osoba pasjonująca się kulturą Hiszpanii czy Francji uczestniczyła w projektach dla klientów właśnie z tych regionów. Szansa na wykorzystanie znajomości języków w praktyce sprawi, że poziom zadowolenia z pracy wzrośnie.

Kolejnym efektem job craftingu w Codete jest wybór The Kudest Person of the Month, czyli takiej osoby w zespole rekrutacyjnym, której – zdaniem jego członków – w danym miesiącu należy się największe docenienie. Z anonimowym oddawaniem głosów wiąże się także możliwość przesłania kolegom podziękowań i słów wsparcia – trudno więc o lepszą motywację do dalszej pracy.

Wyniki job craftingu 

31% uczestników ankiety Satisfaction Survey 2023 w Codete przyznało, że widzą pozytywne zmiany w porównaniu do ubiegłych lat. Według 90,5% respondentów, Codete jest dobrym, a nawet bardzo dobrym miejscem do pracy, w którym można rozwijać umiejętności i wprowadzać karierę na nowe tory. Również wydarzenia wewnątrzfirmowe, których pomysłodawcami są sami pracownicy, zostały ocenione pozytywnie przez 76% pytanych. Zgodnie stwierdzono, że takie inicjatywy dobrze wpływają na atmosferę w pracy i pomagają zacieśniać więzi pomiędzy kolegami z zespołów. „Job crafting jest mierzalny. Nasze wewnętrzne, cykliczne badania pokazują, że pozytywnie wpływa na markę pracodawcy, wzmacniając jej wizerunek wewnątrz, ale  też na zewnątrz firmy, bo zadowoleni pracownicy przyciągają do nas kolejnych członków zespołu, dzięki czemu tworzymy dojrzałą, opartą na partnerskich relacjach organizację” – mówi Magdalena Zakrzewska, Employer Branding Manager w Codete.

Jakie jeszcze wydarzenia są efektem wdrożenia programu job craftingowego?

1. IT Warm-Up with Codete Blog

Cykl postów w mediach społecznościowych jest poświęcony najnowszym treściom opublikowanym na firmowym blogu. Pomysł na IT Warm-Up pojawił się w głowie jednej z członkiń działu marketingu i na stałe wpisał się w kalendarium publikacji Codete.

2. Content ER (Emergency Room)

Ten program to odpowiedź na potrzeby wszystkich pracowników firmy, a także ważny krok w rozwoju jej marketingowego teamu. Wsparcie językowe, udzielane w ramach projektu, nie tylko skraca czas na przygotowanie materiałów reklamowych czy sprzedażowych, ale przede wszystkim uczy wrażliwości na język i gwarantuje spójność publikowanych treści. Content ER to również inicjatywa, która pozwala jej autorce wykorzystywać zdobyte wcześniej umiejętności w rozwoju zawodowym. W ten sposób praca i pasja łączą się ze sobą, odczuwalnie zwiększając poziom satysfakcji z życia zawodowego. Bo właśnie na tym polega job crafting.

3. Growth at Codete

Kolejny przykład inicjatywy będącej oddolnym pomysłem pracowników – tym razem chodziło o zaprezentowanie firmy „od kuchni” i przybliżenie obserwatorom w mediach społecznościowych panującej tam atmosfery. „Growth at Codete” to cykl wywiadów z pracownikami, publikowanych na blogu, w których poruszane są tematy zarówno zawodowe, jak i prywatne/hobbystyczne.

4. Dziewczyny polecają

Job crafting nie musi dotyczyć wyłącznie obszarów zawodowych. Równie istotne jest budowanie i modelowanie relacji międzyludzkich, stanowiących trzon udanej współpracy. Jedną z inicjatyw wspierających tworzenie więzi między pracownikami jest społeczność „Dziewczyny polecają”. To właśnie tutaj, na komunikatorze wewnętrznym, uczestniczki wymieniają się między sobą nowościami i sprawdzonymi rozwiązaniami z obszarów life style’u i życia codziennego.

5. Job crafting oczami pracodawcy

Inicjatywa job craftingu pomaga w rozwoju firmy, jeśli jest wspierana „od samej góry”. Właśnie dlatego tak ważne jest jej zrozumienie nie tylko przez samych pracowników, ale także przez zarząd. „Uważam, że job crafting powinien odgrywać istotną rolę w budowaniu nowoczesnego miejsca pracy. Ważne, aby zwiększał w pracownikach poczucie sensu wykonywanych obowiązków, a także pozwalał na budowanie integracji w zespole. Jeśli chodzi o pozytywny wpływ job craftingu, dostrzegam go przede wszystkim w teamach złożonych z różnych generacji Codetersów. Właśnie ta różnorodność jest czynnikiem, który dzięki modelowaniu pracy przynosi wyjątkowo pozytywne i często zaskakujące efekty” – zauważa Grzegorz Śmiałek, Managing Director of HR, Recruitment and Finance w Codete.

6. Praca twórcza w job craftingu

Nawet największy projekt rozpoczyna się od łączenia ze sobą małych elementów. Podobnie jest w przypadku job craftingu, w którym kluczową rolę odgrywają pracownicy. Job crafting jest realizowany na bazie otrzymywania i dawania, czyli relacji wzajemności. Aby była ona możliwa, musi zostać zachowana równowaga, podobnie jak w sprawnie działającym ekosystemie, bo tylko dzięki niej możliwy staje się pełen rozkwit.

„W codziennej pracy bardzo pomocny jest jasny podział obowiązków, który staje się możliwy dzięki płynnej komunikacji” – mówi Kinga Przeździecka, Delivery & Community Integration Manager i osoba odpowiedzialna za zbudowanie programu Internal Mobility w Codete, umożliwiającego pracownikom zmianę projektu czy też poszerzanie obszaru technologicznego z pomocą mentora. „Dzięki niemu pozostaje czas na realizację zadań łączących pasję i rozwój zawodowy, a to właśnie z nich rodzą się najciekawsze, najbardziej kreatywne rozwiązania. Job crafting jest tym, co pozwala się rozwijać w ważnych dla każdego kierunkach. A jeśli okaże się, że tej przestrzeni brakuje – zawsze sam możesz ją stworzyć”.

Job crafting jako proces

W planowaniu działań job craftingowych kluczowe jest zrozumienie, że powinny one dotyczyć zarówno jednostki – pracownika, jak i całej firmy. Warto zastanawiać się nad tym, co można ulepszyć i zmienić, aby zaczęło odpowiednio działać, ale także zauważyć obszary funkcjonujące dobrze już dziś. To właśnie ich wzmacnianie stanowi bazę dla idei job craftingu, opartej na założeniach psychologii pozytywnej. „Wyciąganie tej dobrej esencji to klucz do sukcesu” – przekonuje Marlena Gorczyca-Wojciechowska.

Pomocne może też okazać się przemyślenie, w jaki sposób konkretna praca wpływa zarówno na nas, jak i na otaczający nas świat. Właśnie ta relacja między jednostką a ogółem pozwala dostrzec najlepsze ścieżki rozwoju i czerpać z pracy największą satysfakcję.

W Codete program job craftingu to ciągły proces polegający na doskonaleniu się pracowników i kształtowaniu miejsca pracy. Kolejne próby i podejmowane wyzwania są okazją, aby jeszcze lepiej zrozumieć potrzeby Codetersów i w ten sposób dopasować rozwiązania do ich oczekiwań i możliwości.

Skąd czerpać wiedzę o job craftingu?

Źródeł, z których można i warto czerpać wiedzę na temat idei job craftingu, jest wiele. Dobrym pomysłem będzie np. zwrócenie się z pytaniami do osób odpowiedzialnych za ten obszar wiedzy w firmie. W ten sposób uzyskamy wiadomości „z pierwszej ręki” i przekonamy się, jak wiele można zrobić, aby codzienna praca przyniosła więcej satysfakcji. Innym pomysłem jest sięgnięcie do literatury fachowej, której na rynku nie brakuje. Liczne opracowania naukowe, artykuły w prasie branżowej oraz książki będą doskonałym pierwszym krokiem do zrozumienia, na czym polega modelowanie pracy. Warto rozpocząć np. od Job Crafting. Nowa metoda budowania zaangażowania i poczucia sensu pracy Łądki-Barańskiej i Puchalskiej-Kamińskiej. 

Można też pójść o krok dalej i skorzystać z wiedzy i doświadczenia zespołu firmowych liderów. Właśnie tym tokiem myślenia podążamy w Codete, gdzie szkolimy szefów zespołów, którzy następnie sami przekonują współpracowników do rozpoczęcia przygody z job craftingiem. W ten sposób możliwe staje się naturalne przekazywanie wiedzy, zgodnie z zasadą mówiącą, że nie jesteśmy w stanie dać innym czegoś, czego sami nie mamy (w tym przypadku mowa o wiedzy i doświadczeniu z zakresu job craftingu). Otwartość na inicjatywy, o której tak często wspomina się w kontekście tematu tego artykułu, jest zaś naturalnym wynikiem wspomnianych wyżej szkoleń, w których uczestniczą liderzy.

Nasze plany na przyszłość

Choć job crafting to stosunkowo nowa inicjatywa, już dziś widać jej pozytywny wpływ na funkcjonowanie firmy. Prezentują go badania przeprowadzane wśród pracowników: 

• 99% byłych Codetersów poleciłoby firmę jako miejsce pracy dla swoich przyjaciół,
• 83% wróciłoby do Codete,
• 75,4% pytanych docenia firmowe aktywności związane ze wsparciem zdrowia psychicznego,
• porównując rok 2022 i 2023, poziom zadowolenia z wykonywanych zadań pracowników działu biznesowego wzrósł z 68 do 92%.
   

Na kolejne miesiące planowane są liczne inicjatywy dotyczące modelowania pracy i dalszego kreowania możliwie jak najlepszego miejsca do pracy. Doświadczenia płynące z realizacji pierwszej części warsztatów job craftingowych w firmie pozwoliły wyłonić nowe cele, takie jak:

• zwiększenie poczucia team buildingu,
• profilaktykę wypalenia zawodowego wśród pracowników,
• wzrost poziomu retencji,
• zmniejszenie poziomu rotacji w Codete.
   

Dodatkowo kluczowymi kryteriami, które planujemy weryfikować po zakończeniu pierwszego etapu działań, są: zwiększenie poziomu satysfakcji oraz poczucia dobrostanu wśród pracowników.

Do końca czerwca planowana jest realizacja warsztatów, w lipcu zastanowimy się nad dalszymi etapami wdrażania job craftingu na podstawie wyników ankiet oraz ogólnego poziomu satysfakcji. Zamierzamy też wprowadzić szczegółowy pomiar kluczowych konsekwencji i stworzyć narzędzie job craftingowe, dzięki któremu będziemy rozmawiać z pracownikami przed pierwszymi warsztatami, po trzech miesiącach i po roku od warsztatów. W ten sposób zbadamy, jak zmienia się ich poziom satysfakcji, zaangażowania, sensu pracy i efektywności, a także damy sobie szansę na dostrzeżenie ewentualnych trudności i zainterweniowanie. „Tym, na co zwracamy szczególną uwagę, jest dobrowolność uczestnictwa w warsztatach. Przecież job crafting opiera się na zadowoleniu i chęci do pracy” – podsumowuje Marlena Gorczyca-Wojciechowska.