Sprawdź nasz inny artykuł: Działalność związkowa w godzinach pracy
TEORIA AUTODETERMINACJI – CO POWINIENEŚ O NIEJ WIEDZIEĆ
Psychologia motywacji w swoich teoriach kładzie duży nacisk na dwa typy motywacji: zewnętrzną i wewnętrzną (autonomiczną). Oba wymienione rodzaje wywołują w otoczeniu naukowców duże zainteresowanie, a tym samym stanowią istotny obszar badań w kontekście wzorcowego funkcjonowania jednostki w danych sytuacjach społecznych. Powstała na skutek badań nad motywacją teoria autodeterminacji Ryana i Deciego podkreśla ważną rolę motywacji autonomicznej, a więc ,,mechanizmów zaangażowania wewnętrznych zasobów jednostki dla rozwoju jej osobowości i autoregulacji zachowań’’. Zgodnie z tą teorią motywacja przybiera postać autonomiczną (wewnętrzną) lub kontrolowaną. Na pierwszy rzut oka zrozumienie słów amerykańskich profesorów jest dość dużym wyzwaniem, jednak wnikliwa analiza przedstawionych przez naukowców materiałów i przełożenie trudnych w zrozumieniu teorii na prosty język może okazać się dużym wsparciem w zarządzaniu zespołem i własną pracą.
Głównym założeniem teorii autodeterminacji jest działanie jednostki ukierunkowane na rozwój. Teoria zakłada, że opanowanie zadań, stawianych wyzwań i zdobywanie nowych doświadczeń to niezbędne czynności do budowania poczucia samego siebie i własnych wartości. Wynika z tego, że działanie człowieka jest zawsze motywowane jego potrzebą rozwoju i czerpania satysfakcji z wykonywanych działań. Omawiana teoria autodeterminacji w głównej mierze koncentruje się na wewnętrznych źródłach motywacji. Oznacza to, że człowiek podejmuje działanie nie z oczekiwaniem uzyskania namacalnych korzyści płynących z zewnątrz (pieniądze, awans, uznanie społeczne, premia), a dla zdobycia satysfakcji z samego faktu wykonywania określonej czynności. W tym przypadku największą i oczekiwaną nagrodą jest działanie samo w sobie. Przykładami wewnętrznych czynników motywacyjnych mogą być: poczucie przynależności do zespołu, realizacja założonych celów i planów, chęć do rozwoju i wzbogacenia umiejętności, samorealizacja lub pogłębianie ciekawości i pasji w działaniach. Warto jednak zwrócić uwagę, że to samo działanie (np. udział w konferencji i prezentacja projektu) może być dwojako motywowane: zewnętrznie (np. dla otrzymania awansu, kolejnego zadania, premii) lub wewnętrznie (np. chęć poznania nowych ludzi, integracja z zespołem).
CZYNNIKI POTRZEBNE DO OSIĄGNIĘCIA OPTYMALNEGO POZIOMU MOTYWACJI W ŻYCIU PRYWATNYM I ZAWODOWYM
Zgodnie z teorią autodeterminacji jednostka musi spełniać (odczuwać) trzy czynniki niezbędne do osiągnięcia optymalnego rozwoju psychicznego i poziomu motywacji:
- KOMPETENCJE – to potrzeba związana bezpośrednio z poczuciem własnej skuteczności i otrzymywaniem pozytywnej opinii zwrotnej z otoczenia. Jednostka dąży do tego, aby mieć istotny wpływ na sukcesy w otoczeniu poprzez opanowanie zadań i wzbogacenie dotychczasowych umiejętności o nowe doświadczenia i wiedzę. Człowiek musi mieć odpowiednie kompetencje, wiedzę i umiejętności do tego, aby wykonać powierzone mu zadania. W momencie wyznaczania nowych celów powinniśmy zatem wnikliwie przeanalizować, czy obecny poziom naszych umiejętności jest wystarczający, czy też niezbędne jest podniesienie kompetencji.
- AUTONOMIA – to poczucie sprawstwa i pewności, co do wykonywanych zadań. Wiąże się to z silnym poczuciem wolości wyboru, zgodnym z naszymi wartościami. Jednostka ma wpływ na sytuację i zdarzenia, w których się znajduje oraz możliwość zmiany kierunku działań.
- RELACJE – to pozytywny stosunek do otoczenia i otwartość na współpracę z innymi ludźmi (zespołem). Jest to poczucie wspólnoty, wzajemny szacunek, dążenie do realizacji tych samych celów, kontynuowanie misji i potrzeba podtrzymania komunikacji.
Wielu osobom, zwłaszcza zarządzającym zespołem pracowników bardzo podoba się teoria zaprezentowana przez Ryana i Deciego. Trudno doszukać się w niej jakichkolwiek negatywów i tak naprawdę wszystkie jej założenia są ze sobą powiązane. Jedna potrzeba (czynnik) łączy się z kolejną, tworząc spójną całość. Trzy obszary działań: kompetencja, autonomia, relacje wystarczą, aby znacznie zwiększyć motywację jednostki lub całego zespołu pracowników. To czynniki, nad którymi warto pracować i wdrażać je w codzienne działania.
